terug naar menu

logo2
innovatie
17 november
Werkspoorkathedraal Utrecht
nvm innovatie 2022

NVM BUSINESS INNOVATIE 2022: De nieuwe makers van de toekomst

Voor het eerst sinds 2019 vond weer een geheel fysieke, zesde editie van het event NVM Business Innovatie plaats. Op 17 november in de Werkspoorkathedraal in Utrecht konden ruim zeshonderd aanwezige vastgoedprofessionals elkaar weer recht in de ogen kijken en netwerken. Ze konden rekenen op een inhoudelijk stevig programma, waarin de vastgoedsector zichzelf kritisch de maat nam. Met uiteraard antwoorden op het belangrijkste aandachtspunt van deze dag, welke rol speelt innovatie?
Presentator Jeroen Pauw en innovatieprofessor Deborah Nas lieten de inspirerende tech- en vastgoedexperts het eerlijke verhaal vertellen. Regelmatig stuiten de duurzame pioniers en innovators op weerstand vanuit de vastgoedsector zelf. Maar in deze tijden van oorlog en energiecrisis lijkt ook de laatste scepticus van de duurzame noodzaak doordrongen, zo bleek.

1. Het moment om te verduurzamen is nu

Martine Gründemann, directeur Zadelhoff Development

‘Als het zichtbaar is gaat verduurzaming in je hart zitten’
‘Ik ben een ideeënmachine. Bij G&S Vastgoed bedacht ik de groene gevel van Wonderwoods Utrecht. Bij Zadelhoff moesten ze niets weten van planten aan een gevel, maar in een project zijn ze nu toch overstag. Ik was verrast hoe vooruitstrevend Zadelhoff is, met warmtekoudeopslag in monumentale projecten als Burgerweeshuis, Havengebouw en Volkshotel. Met de Slotervaart-herontwikkeling voegen we sociaal rendement toe aan een stad en ontlasten we ziekenhuizen. Eigenaren moeten de energieprestatie van een kantoor met een app inzichtelijk maken voor de werknemers. Op die manier gaat verduurzaming in hun hart zitten en creëer je duurzame commitment.’

Bas van Dam, ceo Being

‘Duurzame gebouwen hebben twee keer zo lage servicekosten als grachtenpand’
‘Ik wil de duurzaamste en meest innovatieve gebouwen realiseren, maar vaak is dat vechten tegen de bierkaai. Het vele geld zit op rendement te wachten en niet op duurzaamheid. Ik ben veel tijd kwijt aan het overtuigen. Dat gaat vaak goed. Zo koos DPG Media toch voor een nieuw houten hoofdkantoor in Amsterdam, het grootste van Europa. De hogere toekomstige waarde van duurzaam vastgoed rechtvaardigt de hogere bouwkosten. De bouwtijd is bovendien korter, het is duurzaam en gezonder. Onze gebouwen hebben nu twee keer zo lage servicekosten dan een grachtenpand. Niet-duurzame gebouwen hebben een brown discount.’

2. Met proptech en samenwerking binnensteden aantrekkelijk houden

Sander van Oss, Partner/ontwikkelaar NEOO

‘We hebben geen legacy, we zijn new school’
‘Vastgoed is een risicomijdende sector. Van een verkeerde keuze kan je in dit kapitaalintensieve vak lang last hebben. Ik spiegel de belegger, bank en huurder de voordelen van slim, duurzaam en innovatief multifunctioneel vastgoed voor en overtuig hen dat het niet misgaat in de exploitatie. Maar de binnenstad kunnen we alleen levendig en aantrekkelijk houden als verhuurders met elkaar en de gemeente samenwerken. Zo is Tilburg dankzij gezamenlijke investeringen in de binnenstad weer een populaire winkelstad geworden. De In de Bogaard-eigenaren in Rijswijk maakten niet actief plannen, met als gevolg dat twee derde van de retail wordt gesloopt.’

Vincent Bacas, portfolio director Redevco Nederland

‘Redevco gaat een winkelhuurcontract introduceren dat per dag opzegbaar is’
‘Redevco omarmt alle innovaties om plekken te creëren waar mensen nog liever willen winkelen en verblijven. Met location en store intelligence weten we precies hoe mensen bewegen in een winkelgebied en waar ze het langst verblijven. Zo kunnen we een winkelpand exact afstemmen op een bepaalde passantenstroom. Om te bewijzen dat dit werkt, gaat Redevco op die locatie een huurcontract introduceren dat per dag opzegbaar is via een app. We zijn er namelijk van overtuigd dat dit de beste plek is in de stad en de winkelinrichting consumenten verleidt tot veel bestedingen.’

3. Financieren met een groen hart

Bas Rutten, director ABN AMRO Real Estate

‘Kantoorproject in weiland financiert ABN AMRO niet meer’
‘Ik voel me verantwoordelijk voor de maatschappij. Dat moet elke bankier, makelaar of ontwikkelaar zijn. Een kantoorproject in een weiland of een autolocatie financieren we niet meer. Als een gebouw positief bijdraagt aan de omgeving en aan de ESG- en duurzaamheidsnormen voldoet, heeft een belegger of ontwikkelaar een deal met ons. Is een project nog duurzamer, krijg je een betere deal. Natuurlijk sturen we op financieel rendement. Sociaal rendement is niet hard te meten. Die data moeten we samen vinden. Ons circulair gebouw Circl heeft geen hoog financieel rendement maar de sociale impact is groot.’

4. Bouwen met hout en duurzaam beton

Do Janne Vermeulen, architect en directeur Team V Architectuur

‘Je merkt nu al dat steeds meer beleggers verder vooruit kijken door een klimaatbril’
‘Mijn doel is energieleverende en CO2-negatieve gebouwen te ontwerpen. Dat lukt beter als de architect de regierol oppakt en vroeg in het traject aanhaakt. In die fase wordt het materiaalgebruik en de energieambitie bepaald. Een echt grote innovatie is cross laminated timber, waarmee we beton kunnen vervangen. Het is nu mogelijk om houten kolommen, balken en plafonds te ontwerpen en bouwen in de fabriek. Dat is snel, lost het stikstofprobleem op de bouwplaats op en kan custom-made. We krijgen twee lastige jaren in de bouw, maar daarna volgen decennia van klimaatcrisis. Laat duurzaamheid niet het kind van de rekening zijn.’

Michel Baars, founder en CEO New Horizon Urban Mining en MOOS

‘Dankzij CO2-belasting is mijn circulaire beton volgend jaar goedkoper’
‘De betonproductie is verantwoordelijk voor 9 procent van de mondiale CO2-uitstoot, evenveel als al het autoverkeer. Maar hergebruik van materialen zoals beton en kabels gebeurt niet. Het is volgens hen onmogelijk en niet opschaalbaar. Ik word tegengewerkt en zelfs bedreigd. De betonsector is een miljardenindustrie. De betonbaron van Amsterdam belde me dat al het beton naar hem moest, anders had ik geen project. Twee dagen later wilde niemand meer met me samenwerken. Gelukkig komt er per 1 januari een CO2-belasting. Die maakt beton 20 euro per kuub duurder, zodat mijn circulaire beton goedkoper is.’

5. Samen surfen op de verduurzamings­golf

Ferdinand Grapperhaus, ceo Physee

‘De partij die bang is voor verlies werkt altijd tegen’
‘Met onze technologie realiseren we tot 30 procent energiebesparing in een kantoor en optimaliseren we het binnenklimaat en gebruik ervan. Dankzij de hoge energiekosten is de terugverdientijd van verduurzamende ingrepen gedaald van zes naar twee jaar. Kleine ondernemers kunnen fors besparen door hun bestaande installaties te verbeteren. De partij die bang is voor verlies, werkt altijd tegen. Zo hebben wij de glaslobby tegen ons. In antwoord op onze slimme gevels, lichte ramen en automatische zonwering komen zij met gecoat glas. Daarmee zadelen ze kantoorwerknemers op met een werkplek die tien maanden per jaar verduisterd is.’

Sander Schutte, ceo Mapiq

‘Makelaars kunnen met data gedreven advies onzekerheid kantoorgebruikers wegnemen’
‘Met onze slimme software kunnen huurders hun kantoor optimaal gebruiken. Ik ben ervan overtuigd dat Nederland door slim gebruik toe kan met 50 procent minder kantoorruimte. Dat is de meest effectieve manier om het CO2-verbruik te verminderen. De werkgever dient dan wel de piekbelasting op dinsdag en donderdag te verspreiden. De traditionele vastgoedketen kregen we helaas niet aan de praat. Het kost geld, te spannend, hoorden we. Vandaar dat we ons nu enkel op huurders richten. Hun meest nijpende vraag is welk kantoor ze over vijf jaar nodig hebben. Als makelaars data gedreven advies geven, kunnen ze die onzekerheid wegnemen.’

6. Nu tijd voor CO2-belasting op gebouwen

Mathijs Bouman, econoom en journalist

‘De rente blijft lang hoog en stijgt wellicht nog’
‘De gestegen rente kan een vastgoedrecessie veroorzaken. Veel deals zijn op gratis geld gesloten, waardoor de vastgoedwaarde nu daalt. Ga er maar vanuit dat de rente lang hoog blijft en wellicht nog stijgt. De bouwkosten doen dat ook. Bouwbedrijven kunnen beter wachten met het inslaan van materialen. Een economische wet dicteert dat in een recessie de prijzen dalen. Zelf verwacht ik een milde recessie. Omdat de in coronatijd opgebouwde tekorten nog bestaan, blijft de prijsdaling zeer beperkt. Een geluk is dat de ambitieuze duurzaamheidsplannen dankzij de hoge energiekosten nu realiteit zijn. De overheid moet dan ook snel een CO2-belasting op vastgoed invoeren.’

7. Taxatiebewijs voor rendabele business­case

Tom Berkhout, MRE MRICS, hoogleraar Real Estate Nyenrode Business University

‘Verhuurders van bruine kantoren gaan uiteindelijk voor de bijl’
‘Bruin vastgoed is het nieuwe goud. Wie dit vastgoed verduurzaamt wacht een mooi rendement. Met een aantal taxateurs van grote makelaarskantoren leg ik dat uit in onze nieuwe Praktijkhandreiking taxaties, van bruin naar licht- en donkergroen vastgoed; acht praktijkgevallen. Stuk voor stuk leveren die goede businesscases op. Let wel; ze zijn geschreven met het prijspeil van 1 januari 2022, nog voor de prijsexplosie van energie. Dus het rendement valt nu nog hoger uit. Beleggers met kantoren zonder minimaal een C-label gaan voor de bijl. Volgend jaar krijgen ze een waarschuwing, dan volgt een dwangsom en uiteindelijk een verhuurverbod.’

Fotogalerie

Titel social media